به گزارش خبرنگار پایگاه تخصصی وسائل توسعه اقتصادى ، یکى از مهم ترین دلمشغولى ها و نگرانى هاى روزگار کنونى ، به ویژه در جهان سوم به شمار مى رود. از این روى ، بررسى این موضوع از دیدگاه اسلام ، از اهمیت فراوان برخوردار است. در همین راستاست که فقهای مسلمان باور دارند که مجموعه دیدگاه اسلام درباره توسعه؛ و نیز تبیین توسعه اقتصادى، به طور خاص، از دید اسلام، آشکارا جهان شمولى اسلام را نشان مى‌دهد و از برترى آن بر مکاتب دیگر در عرصه توسعه که بر پایه مادّى استوارند ، حکایت مى‌کند . از جهتی دیگر نیز این تلاش مى‌تواند پایه هاى نظام اقتصادى تازه اى را استوار نماید که بحران هاى اقتصادى معاصر را چاره کند و بدین سان ، تفکر توسعه اسلامى راهى نو براى گسترش و شکوفایى اسلام بگشاید. کتاب آقای ری شهری یعنی کتاب« توسعه اقتصادی بر پایه قرآن و حدیث» که شامل دو جلد می باشد؛ در واقع گامى است فراسوى همین اهداف؛ که به بیان مبانى تفکر توسعه اقتصادى ، با اسلوبى نو و بر پایه متون کتاب و سنت مى پردازد .
نام بخش اول این اثر پیشرفت اقتصادى است که شامل شش فصل میباشد. در فصل اول که آقای ری شهری آن را اهمیت پیشرفت اقتصادی نام گذارده و با مبحث خوشبختی دنیا و آخرت آن را آغاز میکند، در آن احادیثی از معصومین(علیهم السلام) آمده که در آن از خداوند متعال طلب خوشبختی خویش را در دنیا و آخرت می‌نمایند که از جمله‌ی آن حدیث امام صادق(علیهم السلام) است که در آن ایشان فرموده‌اند: پروردگارا! ما را در این جهان نیکویى ده و در آن جهان نیز نیکویى بخش و ما را از عذاب آتش دوزخ نگاه دار. این گونه احادیث اهمیت خوشبختی و سعادت در هر دو دنیا را به مسلمانان روشن می‌سازد . قسمت دوم این فصل به احادیثی می‌پردازد که اهمیت آباد سازی زمین و بهره وری از مواهب آن را به بندگان تاکید مینماید من جمله کلام نورانی حضرت امیرالمومنین علی (علیه السلام) که می‌فرمایند"خداوند فرموده است: او شما را از زمین آفرید و شما را به آبادانىِ آن واداش . خداى ما را آگاه فرموده که مردم را به آباد سازى زمین امر کرده تا زمینه ساز معیشت آنان باشد از رهگذرِ تولید ـ غلاّت و میوه ها و دیگر رُستنى هاى زمین که خداوند ـ تعالى ـ آنها را مایه معیشت مردم قرار داده است ."[1]
از دیگر فصول مهم این بخش فصل چهارم با عنوان زیان هاى واپس ماندگى اقتصادى میباشد که اولین زیان را کفر معرفی نموده و در حدیث اول آن که از نبی مکرم اسلام است متوجه میگردیم که فقر مالی یکی از دلایلی است که انسان را به سوی کفر رهنمون می‌سازد و دومین زیانی که واپس ماندگی اقتصادی برای انسان ارمغان می‌آورد نادانی است که در این مورد حضرت صادق فرموده‌اند"در شمارشِ سپاهیان دانش و نادانى ـ: و [دیگر از سپاهیان دانش ]توانگرى است که ضدّ آن، فقر است ."[2] خواری و فراموشی نیز حاصل عقب ماندگی است که در کلام امام علی(علیه السلام) به این نکته اشاره می‌شود. و اما دیگر فصول بخش اول کتاب حاضر برکتهای پیشرفت اقتصادی، واپس ماندگی اقتصادی، توسعه نوید داده شده در اسلام و ستایش فقر و معنای آن است.
بخش دوم این کتاب 585 صفحه‌ای پایه‌های توسعه نام گرفته و در آن فصولی چون دانش، برنامه‌ریزی، کار، بازار، مصرف و دولت به مخاطب ارائه میگردد.
بازار که نام فصل چهارم این بخش است به چهار قسمت تقسیم گردیده که در قسمت اول احادیثی را مولف مدنظر قرار داده که در آن به تشویق بازرگانان پرداخته شده من جمله" خوشا به آن کس که پیش از نابود شدن سرمایه اش ، به بازرگانى پردازد."[3] و پیامبر(صلى الله علیه و آله) با این جمله مردم را به استفاده شایسته و تجارت کردن سالم با اموال خود تشویق مینماید.
فصل ششم که دولت نام گرفته با مبحث حکومت شایسته و توسعه شروع گردیده که مبحث با سخن رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) آغاز می‌شود که فرموده اند" یک ساعت حکمرانى پیشواى عدالت پیشه ، از عبادت هفتاد سال برتر است ؛ و حدّى که براى خدا در زمین جارى گردد ، [برکتش] از بارندگىِ چهل روز افزون تر است .[4] در ادامه نیز احادیثی بر پایه امر و نهی، حق حکمران بر مردم و بالعکس، حکمران دانا و مواردی از این قبیل بیان میگردد. در مبحث بعدی مولف به دنبال بیان نتیجه ستم حکمران که همان عقب ماندگی اقتصادی میباشد؛ است که این مبحث با سخن حضرت امیر کلام(علیه السلام) آراسته شده که می‌فرمایند"آن گاه که حکمران ستم ورزد ، آبادانى پدید نخواهد آمد ."[5] پس از مطالعه این مبحث نیز آقای ری شهری به مباحث دیگری در دولت من جمله بهره وری شخصی از غنایم و اموال عمومی و عقب ماندگی اقتصادی، راههای تامین درآمد؛ و توسعه را بیان میکند.
لازم به ذکر است که در جلد دوم کتاب « توسعه اقتصادی بر پایه قرآن و حدیث» به همین شیوه، سه بخش اصول توسعه(در هفت فصل)، موانع توسعه(در سه فصل) و آفات توسعه(در چهار فصل) برای مخاطبین گرامی ارائه میگردد. این اثر که نخستین بار در سال 1390 توسط موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث به منصه ظهور رسید تا سال 91 با تیراژ 1000 نسخه ، سه بار به چاپ مجدد رسید. برای سرانجام گرفتن این اثر آقای سید ابوالقاسم حسینی به عنوان مترجم و آقای سید رضا حسینی با آقای ری شهری همکاری و همراهی کرده‌اند.
پی‌نوشت
[1] کتاب « توسعه اقتصادی بر پایه قرآن و حدیث» ،آقای آقای ری شهری ، ص51
[2] همان، ص115
[3] همان، ص269
[4]همان، ص427
[5] همان، ص435
603/323/ع